DERECE PROGRAMLARI  Ön Lisans Derecesi  Lisans Derecesi  Yüksek Lisans Derecesi

Ders Bilgileri Dersin Adı : İslam Kurumları Tarihi Dersin Kodu : ILS305 Dersin Türü : Seçmeli Dersin Aşaması : Birinci Aşama (Lisans) Dersin Yılı : 3 Dersin Dönemi : Güz (16 Hafta) Dersin AKTS Kredisi : 2 Eğitici(ler)nin Adı : Öğr.Gör. MEHMET HERKİLOĞLU Doç.Dr. FATİH YAHYA AYAZ Dersin Öğrenme Kazanımları : Müessese ve müesseseleşme kavramları hakkında bilgi sahibi olur İslâm Müesseselerinin kökeni hakkında bilgi sahibi olur İslâm tarihi boyunca Müslüman devletlerin kurdukları müesseseler hakkında bilgi sahibi olur ve bu hususta Hz. Ömer döneminin önemini kavrar Türk-İslâm devletlerinin kurdukları müesseseleri tanır Emevî ve Abbâsî Devletlerinin müesseseleşme konusundaki katkılarını tespit eder Müessese tarihiyle alakalı kaynakları tanır Dersin Veriliş Şekli : Örgün (Yüz Yüze) Dersin Önkoşulları : Yok Ders Hakkında Önerilen Diğer Hususlar : Yok Dersin Amacı : İslâm tarihi boyunca Müslüman devletlerin kurdukları müesseseler, bunların kökenleri ve medeniyete katkılarını bilmek Dersin İçeriği : müessese ve müesseseleşme kavramları, müesseseleşmede tarihî süreç, Müslüman devletlerin idarî, adlî, dinî, askerî ve malî yapıları Dersin Dili : Türkçe Dersin Yeri : derslik   Ders Planı Hafta Konu Öğrencinin Ön Hazırlığı Öğrenme Aktiviteleri ve Öğretme Yöntemleri 1 Müessese ve müesseseleşme kavramları Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 11-24 Anlatım+Sorularla yönlendirme 2 İslâm müesseselerinin oluşumunda tarihî süreç Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 11-24 Anlatım+Sorularla yönlendirme 3 İdarî yapı: Hilâfet Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 25-67 Anlatım+Sorularla yönlendirme 4 Divanlar ve vezirlik Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 69-108 Anlatım+Sorularla yönlendirme 5 Kâtiplik ve divan-ı inşa DİA, "Kâtip", "Divan" mad. Anlatım+Sorularla yönlendirme 6 Haciplik ve diğer saray görevlileri DİA, "Hâcib", "Üstâdü´d-dâr" mad. Anlatım+Sorularla yönlendirme 7 Adlî yapı: Kadılık, kâdı´l-kudâtlık, kazaskerlik Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 109-134 Anlatım+Sorularla yönlendirme 8 Ara sınav sınav yazılı 9 Mahkemeler, mezalim divanı, ihtisap müessesesi Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 135-155 Yazılı+Anlatım+Sorularla yönlendirme 10 Dinî yapı: Şeyhülislâmlık Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 157-182 Anlatım+Sorularla yönlendirme 11 Eğitim-Öğretim: İlk eğitim müesseseleri, Medreseler Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 217-270 Anlatım+Sorularla yönlendirme 12 Askerî yapı: Ordular İbrahim Sarıçam-Seyfettin Erşahin, İslâm Medeniyeti Tarihi, s. 104-107 Anlatım+Sorularla yönlendirme 13 Malî yapı: Toprak idaresi ve devletin gelir-giderleri Cahid Baltacı, İslam Medeniyeti Tarihi, s. 199-217 Anlatım+Sorularla yönlendirme 14 Vakıf müessesesi Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 183-216 Anlatım+Sorularla yönlendirme 15 Taşra idaresi İbrahim Sarıçam-Seyfettin Erşahin, İslâm Medeniyeti Tarihi, s. 97-100 Anlatım+Sorularla yönlendirme 16/17 Sınav sınav yazılı   Önerilen Kaynak ve Okumalar Kaynak Türü Kaynak Adı Ders Notu ve Kitaplar  Kazıcı, Ziya (1991): İslâm Müesseseleri Tarihi, İstanbul. Diğer Kaynaklar  1) Kayaoğlu, İsmet (1980): İslam Kurumları Tarihi, Ankara 2) Kayaoğlu, İsmet (1994): İslam Kurumları Tarihi, II, Konya 3) Hamidullah, Muhammed (1981): İslam Müesseselerine Giriş, İstanbul 4) İslam Tarihi: Kültür ve Medeniyeti (1997): İstanbul: Kitabevi Yayınları. 5) Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA)’nin İlgili Maddeleri.   Değerlendirme (Sınav) Yöntemleri ve Kriterleri Yarıyıl/Yıl İçi Değerlendirmeleri Sayısı Katkı Yüzdesi     Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 60     Ödev/Proje/Diğer 1 40 Toplam 100 Yarıyıl/Yıl İçi Değerlendirmelerinin Başarıya Katkısı 40   Yarıyıl/Yıl Sonu Değerlendirmesi 100 Yarıyıl/Yıl Sonu Değerlendirmesinin Başarıya Katkısı 60 Toplam 100   Dersin Temel Öğrenme Kazanımlarına Katkısı No Temel Öğrenme Kazanımı Katkısı* 1 İslam Dini’nin temel kavramları, kaynakları, esasları, değerleri ve felsefesini tanımlar. 1 2 Din olgusunun, insan ve toplum yapısının oluşmasına, değişmesine ve gelişmesine etkilerini açıklar. 3 3 İslam Tarih ve Medeniyetinin oluşum ve gelişim süreçlerini açıklar. 5 4 Müslüman toplumların sosyo-kültürel, dinî, siyasî ve iktisadî yapısını tanımlar. 5 5 Temel dini metinleri okur, açıklar ve yorumlar. 1 6 Bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak doğru dini bilgiye ulaşır, elde edilen bilgiyi değerlendirir ve kullanır. 3 7 Günümüz ihtiyaçları çerçevesinde temel dinî problemleri tespit eder ve çözüm üretir. 1 8 İslam tarihi, kültürü, sanat ve edebiyatı alanında bilgi ve beceri kazanır. 4 9 Bilimsel ve felsefî alanda elde edilen birikimleri ilahiyat alanına taşır. 2 10 İslami ilimler tarihinde ortaya konan bilimsel birikim ve tarihi tecrübeyi tasnif eder ve sorgular. 5 11 İtikat, ibadet, ahlak ve muamelât açısından İslam dinini doğru olarak açıklar. 1 12 Din, bilim, sanat, felsefe ve ahlakın birbirlerini tamamlayan unsurlar olduğunu ve birlikte düşünülmesi gerektiğini ayırt eder. 4 13 İnanca ve kutsallık atfedilen değerlere saygı gösterir, bir arada yaşama kültürünü destekler. 5 14 Dini değerlerin toplumda birleştirici, bütünleştirici, uzlaştırıcı rolüne uygun tutum ve davranışları destekler. 4 15 Pratik din hizmetleri, din eğitimi ve öğretimi alanlarında görev yapar. 1 16 Mesleki gelişiminin yanı sıra, ilgi yetenekleri doğrultusunda bilimsel, sosyal, kültürel ve sanatsal alanlarda öğrenme gereksinimlerini belirleyerek kendini sürekli geliştirir. 0 * Katkı düzeyleri 0 (yok) ve 5 (en yüksek) arasında ifade edilmiştir.   Öğrenci İş Yükü - AKTS Çalışmalar Sayısı Süresi (Saat) Toplam İş Yükü (Saat) Ders ile İlgili Çalışmalar     Ders (Sınav haftaları dahil değildir) 14 2 28     Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) 14 1 14 Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar     Ödev, Proje, Diğer 1 4 4     Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 8 8     Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı 1 8 8 Toplam İş Yükü: 62 Toplam İş Yükü / 25 (s): 2.48 Dersin AKTS Kredisi: 2