DERECE PROGRAMLARI  Ön Lisans Derecesi  Lisans Derecesi  Yüksek Lisans Derecesi

Ders Bilgileri Dersin Adı : İslam Mezhepleri Tarihi 1 Dersin Kodu : IL 321 Dersin Türü : Zorunlu Dersin Aşaması : Birinci Aşama (Lisans) Dersin Yılı : 3 Dersin Dönemi : Güz (16 Hafta) Dersin AKTS Kredisi : 4 Eğitici(ler)nin Adı : Dr.Öğr. ÜyesiDr. YUSUF GÖKALP Dersin Öğrenme Kazanımları : İslam mezhepleri tarihi anabilim dalının amacı, lüzumu ve diğer bilim dallarıyla ilişkisini açıklar İslam mezhepleri tarihinin temel kavramlarını tanımlar Mezhepler tarihinin temel kaynaklarını tanır, tasnif eder ve değerlendirir İslam mezheplerinin ortaya çıkışında etkili olan unsurları belirler Mezheplerin zihniyet yapılarına göre analizi eder Haricilik, Mürcie, Mutezile ve Şia´nın doğuşu, tarihçesi, temel görüşleri ve edebiyatını tanır Mezhepler arasında ilişki kurar, benzerlik ve farklılıklara işaret eder Mezheplerin İslam düşüncesi içerisindeki yerini açıklar Dersin Veriliş Şekli : Örgün (Yüz Yüze) Dersin Önkoşulları : Yok Ders Hakkında Önerilen Diğer Hususlar : Yok Dersin Amacı : İslam düşünce tarihinin ilk dönemlerinde ortaya çıkan siyasi-itikadi nitelikli mezhepler ve bunların içerisinde yer aldığı din anlayışlarının genel özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, alanla ilgili analiz, yorum ve mukayese becerisi kazanmak. Dersin İçeriği : Din, mezhep, cemaat ve tarikat kavramlarının içeriği; din-mezhep ilişkisi; zihniyetlerine göre mezhep tipolojileri; mezhepler tarihi araştırmalarında takip edilen yöntem ve teknikler; İslam düşünce tarihinde ilk ortaya çıkan mezhepler; mezheplerin doğuş sebepleri, önemli kişileri, tarihçeleri, temel görüşleri, alt grupları, yayıldıkları bölgeler, literatürü, İslam düşüncesine katkıları ve günümüzdeki tezahürleri. Dersin Dili : Türkçe Dersin Yeri : İlahiyat fakültesi derslikleri   Ders Planı Hafta Konu Öğrencinin Ön Hazırlığı Öğrenme Aktiviteleri ve Öğretme Yöntemleri 1 Mezhepler tarihinin tanımı, amacı, lüzumu ve diğer bilimlerle ilişkisi Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 10-23; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss.19-23 Anlatım, soru-cevap 2 Mezhepler tarihinin inceleme alanları, temel kavramları, yöntemi Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 23-29; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 24-32 Anlatım, soru-cevap 3 Mezhepler tarihi biliminin gelişim evreleri ve temel sorunları Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 66-89 Anlatım, soru-cevap 4 Mezhepler tarihi klasik kaynak eserleri ve özellikleri Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 90-120; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 46-49 Anlatım, soru-cevap 5 Din-mezhep ilişkisi, mezhep taassubu, mezhepler üstü yaklaşım DİA, "Mezhep" mad.; DİA, "Din" mad.; Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 36-41; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 37-40 Anlatım, soru-cevap 6 Mezheplerin zihniyetlerine göre analizi Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, ss. 43-54; Kutlu, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine,ss. 15-47 Anlatım, soru-cevap 7 Mezheplerin doğuşunda etkili olan sebepler Kadir Gömbeyaz, "73 Fırka Hadisinin Mezhepler Tarihi Kaynaklarında Fırkaların Tasnifine Etkisi", UÜİFD., c. 14 sayı 2 (2005) ss. 147-160; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 49-58; Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, 43-54 Anlatım, soru-cevap 8 Ara sınav Konu tekrarı Yazılı sınav 9 Haricilik; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 63-90; DİA, "Haricilik" mad. Anlatım, soru-cevap 10 Mürcie; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 91-126; DİA, "Mürcie" mad. Anlatım, soru-cevap 11 Mutezile; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 127-156 Anlatım, soru-cevap 12 Şia; Şiiliğin doğuşu ile ilgili Şii iddialar ve değerlendirmesi Hasan Onat, Emeviler Devri Şii Hareketleri, 15-30; Onat, "Şiiliğin Doğuşu Meselesi", AÜİFD., CXXXVI (1997), ss. 79-113; İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 157-182; Anlatım, soru-cevap 13 İmamiyye Şia´sı; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 183-214; DİA, "İmamiyye" mad. Anlatım, soru-cevap 14 İsmaililik ve Zeydilik; doğuşu, oluşum süreci, tarihçesi, temel görüşleri, literatürü ve İslam düşüncesindeki yeri İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 215-265; DİA, "ismailiyye" mad.; Yusuf Gökalp, "Zeydiyye Mezhebinin Doğuşu, Teşekkül Süreci ve Tarihçesi", ÇÜİFD., C 7 s. 2 (2007), ss. 56-93 Anlatım, soru-cevap 15 Ehl-i Sünnet; Doğuşu ve teşekkül süreci İslam Mezhepleri Tarihi el Kitabı, ss. 343-360; DİA, "Ehl-i Sünnet" mad.; Anlatım, soru-cevap 16/17 Yıl sonu sınavı Konu tekrarı Yazılı sınav   Önerilen Kaynak ve Okumalar Kaynak Türü Kaynak Adı Ders Notu ve Kitaplar  Hasan Onat, Emeviler Devri Şii hareketleri ve Günümüz Şiiliği, Diyanet yay., Ankara 1999.  Sönmez, Kutlu, Mezhepler Tarihine Giriş, DEM yay., İstanbul 2010.  İslam Mezhepleri Tarihi, ed. Hasan Onat-Sönmez Kutlu, Grafiker yay. Ankara 2012.  Sönmez Kutlu, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, OTTO yay., Ankara 2012.  Saffet Sarıkaya, İslam Düşünce Tarihinde Mezhepler, Rağbet Yay., İstanbul 2009. Diğer Kaynaklar  DİA, "Mezhep" mad; "Haricilik" mad.; "Mürcie" mad.; "Şia" Mad.; "Ehl-i Sünnet" mad.; "Mutezile" mad.; "Ehl-i Beyt" mad.  M. Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, İzmir 1985   Değerlendirme (Sınav) Yöntemleri ve Kriterleri Yarıyıl/Yıl İçi Değerlendirmeleri Sayısı Katkı Yüzdesi     Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 60     Ödev/Proje/Diğer 1 40 Toplam 100 Yarıyıl/Yıl İçi Değerlendirmelerinin Başarıya Katkısı 40   Yarıyıl/Yıl Sonu Değerlendirmesi 100 Yarıyıl/Yıl Sonu Değerlendirmesinin Başarıya Katkısı 60 Toplam 100   Dersin Temel Öğrenme Kazanımlarına Katkısı No Temel Öğrenme Kazanımı Katkısı* 1 İslam Dini’nin temel kavramları, kaynakları, esasları, değerleri ve felsefesini tanımlar. 4 2 Din olgusunun, insan ve toplum yapısının oluşmasına, değişmesine ve gelişmesine etkilerini açıklar. 2 3 İslam Tarih ve Medeniyetinin oluşum ve gelişim süreçlerini açıklar. 2 4 Müslüman toplumların sosyo-kültürel, dinî, siyasî ve iktisadî yapısını tanımlar. 4 5 Temel dini metinleri okur, açıklar ve yorumlar. 1 6 Bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak doğru dini bilgiye ulaşır, elde edilen bilgiyi değerlendirir ve kullanır. 2 7 Günümüz ihtiyaçları çerçevesinde temel dinî problemleri tespit eder ve çözüm üretir. 2 8 İslam tarihi, kültürü, sanat ve edebiyatı alanında bilgi ve beceri kazanır. 3 9 Bilimsel ve felsefî alanda elde edilen birikimleri ilahiyat alanına taşır. 0 10 İslami ilimler tarihinde ortaya konan bilimsel birikim ve tarihi tecrübeyi tasnif eder ve sorgular. 3 11 İtikat, ibadet, ahlak ve muamelât açısından İslam dinini doğru olarak açıklar. 3 12 Din, bilim, sanat, felsefe ve ahlakın birbirlerini tamamlayan unsurlar olduğunu ve birlikte düşünülmesi gerektiğini ayırt eder. 2 13 İnanca ve kutsallık atfedilen değerlere saygı gösterir, bir arada yaşama kültürünü destekler. 5 14 Dini değerlerin toplumda birleştirici, bütünleştirici, uzlaştırıcı rolüne uygun tutum ve davranışları destekler. 5 15 Pratik din hizmetleri, din eğitimi ve öğretimi alanlarında görev yapar. 0 16 Mesleki gelişiminin yanı sıra, ilgi yetenekleri doğrultusunda bilimsel, sosyal, kültürel ve sanatsal alanlarda öğrenme gereksinimlerini belirleyerek kendini sürekli geliştirir. 0 * Katkı düzeyleri 0 (yok) ve 5 (en yüksek) arasında ifade edilmiştir.   Öğrenci İş Yükü - AKTS Çalışmalar Sayısı Süresi (Saat) Toplam İş Yükü (Saat) Ders ile İlgili Çalışmalar     Ders (Sınav haftaları dahil değildir) 14 3 42     Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) 14 3 42 Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar     Ödev, Proje, Diğer 1 1 1     Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 5 5     Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı 1 10 10 Toplam İş Yükü: 100 Toplam İş Yükü / 25 (s): 4 Dersin AKTS Kredisi: 4