DERECE PROGRAMLARI  Ön Lisans Derecesi  Lisans Derecesi  Yüksek Lisans Derecesi

Ders Bilgileri Dersin Adı : İslam Müesseseleri Tarihi Dersin Kodu : İTS 720 Dersin Türü : Seçmeli Dersin Aşaması : İkinci Aşama (Yüksek Lisans) Dersin Yılı : 1 Dersin Dönemi : Bahar (16 Hafta) Dersin AKTS Kredisi : 4 Eğitici(ler)nin Adı : Doç.Dr. FATİH YAHYA AYAZ Dersin Öğrenme Kazanımları : Müessese ve müesseseleşme kavramları hakkında bilgi sahibi olur Emevî ve Abbâsî Devletlerinin müesseseleşme konusundaki katkılarını tespit eder Müesseseleşme konusunda dönemler arası değişim ve gelişimi bilir Türk-İslâm devletlerinin kurdukları müesseseleri tanır İslâm tarihi boyunca Müslüman devletlerin kurdukları müesseselerin kökenleri hakkında bilgi sahibi olur Dersin Veriliş Şekli : Örgün (Yüz Yüze) Dersin Önkoşulları : Yok Ders Hakkında Önerilen Diğer Hususlar : Yok Dersin Amacı : İslâm tarihi boyunca Müslüman devletlerin kurdukları müesseseler, bunların kökenleri ve medeniyete katkılarını bilmek Dersin İçeriği : müessese ve müesseseleşme kavramları, müesseseleşmede tarihî süreç, Müslüman devletlerin idarî, adlî, dinî, askerî ve malî yapıları Dersin Dili : Türkçe Dersin Yeri : öğretim üyesi odası   Ders Planı Hafta Konu Öğrencinin Ön Hazırlığı Öğrenme Aktiviteleri ve Öğretme Yöntemleri 1 Müessese ve müesseseleşme kavramları Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 11-24 Anlatım+Sorularla yönlendirme 2 İslâm müesseselerinin oluşumunda tarihî süreç Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 11-24 Anlatım+Sorularla yönlendirme 3 İslâm müesseselerinin oluşumunda Dört Halife döneminin önemi Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 25-67 Anlatım+Sorularla yönlendirme 4 İdarî yapı: Tarihî süreçte hilâfet müessesesi Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 25-67 Anlatım+Sorularla yönlendirme 5 Vezâret, kökeni ve oluşumu Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 69-108 Anlatım+Sorularla yönlendirme 6 Kâtiplik ve Divanlar, DİA, "Kâtip", "Divan" mad. Anlatım+Sorularla yönlendirme 7 Saray görevlileri (Hacip, üstâdâr vb.) DİA, "Hâcib", "Üstâdü´d-dâr" mad. Anlatım+Sorularla yönlendirme 8 ara sınav sınav yazılı 9 Kadılık, kâdı´l-kudâtlık, kazaskerlik Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 109-134 Anlatım+Sorularla yönlendirme 10 Mahkemeler, üst yargı, mezalim divanı Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 135-155 Anlatım+Sorularla yönlendirme 11 Şeyhülislâmlık Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 157-182 Anlatım+Sorularla yönlendirme 12 İlk eğitim müesseseleri, Cami ve Medreseler, Vakıf müessesesi Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, s. 217-270 Anlatım+Sorularla yönlendirme 13 Askerî teşkilat İbrahim Sarıçam-Seyfettin Erşahin, İslâm Medeniyeti Tarihi, s. 104-107 Anlatım+Sorularla yönlendirme 14 Toprak idaresi ve devletin gelir-giderleri Cahid Baltacı, İslam Medeniyeti Tarihi, s. 199-217 Anlatım+Sorularla yönlendirme 15 Vakıf müessesesi Taşra idaresi, belediyeler İbrahim Sarıçam-Seyfettin Erşahin, İslâm Medeniyeti Tarihi, s. 97-100 Anlatım+Sorularla yönlendirme 16/17 Sınav sınav yazılı sınav   Önerilen Kaynak ve Okumalar Kaynak Türü Kaynak Adı Ders Notu ve Kitaplar  1. Ziya Kazıcı, İslâm Müesseseleri Tarihi, İstanbul 1991  2. İsmet Kayaoğlu, İslam Kurumları Tarihi, Ankara 1980  3. İsmet Kayaoğlu, İslam Kurumları Tarihi, II, Konya 1994  4. Muhammed Hamidullah, İslam Müesseselerine Giriş, (çev. İhsan Süreyya Sırma), İstanbul 1981  7. Hasan el-Bâşâ, el-Fünûn ve´l-vezâif ale´l-âsâri´l-Arabiyye, I-III, Kahire, ts.  8. Hasan İbrahim Hasan-Ali İbrahim Hasan, en-Nüzumü’l-İslâmiyye, Kahire, ts.  9. S. D. Goitein, Studies in Islamic History and Institutions, Leiden 1968 Diğer Kaynaklar  5. Philip Hitti, Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, (çev. Salih Tuğ), I-IV, İstanbul 1980  6. Adam Mez, 10.Yüzyılda İslam Medeniyeti, (çev. Salih Şaban), İstanbul 2000   Değerlendirme (Sınav) Yöntemleri ve Kriterleri Yarıyıl/Yıl İçi Değerlendirmeleri Sayısı Katkı Yüzdesi     Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 60     Ödev/Proje/Diğer 1 40 Toplam 100 Yarıyıl/Yıl İçi Değerlendirmelerinin Başarıya Katkısı 40   Yarıyıl/Yıl Sonu Değerlendirmesi 100 Yarıyıl/Yıl Sonu Değerlendirmesinin Başarıya Katkısı 60 Toplam 100   Dersin Temel Öğrenme Kazanımlarına Katkısı No Temel Öğrenme Kazanımı Katkısı* 1 İslâm Tarihi’nin dönemlerini ve bu dönemler arasındaki farkları bilir. 5 2 İslâm Medeniyetinin doğuşu, kaynakları, gelişmesi ve diğer medeniyetlere etkileri; Müslüman toplumların sosyo-kültürel ve iktisadî özellikleri hakkında karşılaştırma yapabilecek ölçüde teferruatlı bilgi sahibi olur. 5 3 Bu alanlarda siyasî, kültürel ve sosyal tarih bakımından disiplinler arası metodolojik, sentezci ve eleştirel bakış açısı kazanır ve bu kazanımlarını çalışmalarında uygulayabilir. 4 4 Türk-İslâm Edebiyatı’nın formlarını tanır ve bu formlara ait örnekleri orijinalinden okuyup anlayabilir. 1 5 Genel müzik nazariyatı hakkında bilgi sahibidir. 1 6 Mimarî ve tezyinî sanatların tarihini, özelliklerini bilir. 3 7 Estetik düşünce anlayışına sahiptir. 2 8 Osmanlı Türkçesi ile yazılmış edebî ve tarihî metinleri günümüz Türkçesine aktarabilir. 1 9 Türk-İslâm kültürü çerçevesinde tarihî, edebî bir bakış açısı kazanır. 4 10 Araştırmalarda Osmanlı Türkçesi ile yazılmış matbu veya yazma eserlerden faydalanabilir. 1 11 Türk-Din Mûsikîsi formları hakkında bilgi sahibi olup, uygulama yapabilir. 0 12 Kazanımlarını eleştirel bir bakış açısıyla bilimsel üretkenliğe dönüştürebilir. 4 13 Kültür, medeniyet ve tarih ilişkisini kavrayabilir 5 * Katkı düzeyleri 0 (yok) ve 5 (en yüksek) arasında ifade edilmiştir.   Öğrenci İş Yükü - AKTS Çalışmalar Sayısı Süresi (Saat) Toplam İş Yükü (Saat) Ders ile İlgili Çalışmalar     Ders (Sınav haftaları dahil değildir) 14 3 42     Sınıf Dışı Ders Çalışma (Ön çalışma, pekiştirme) 14 3 42 Değerlendirmeler ile İlgili Çalışmalar     Ödev, Proje, Diğer 1 6 6     Ara Sınavlar (Yazılı, Sözlü, vs.) 1 10 10     Yarıyıl/Yıl Sonu/Final Sınavı 1 10 10 Toplam İş Yükü: 110 Toplam İş Yükü / 25 (s): 4.4 Dersin AKTS Kredisi: 4